Aydın’ın Aydınlık Yüzü: Samim Kocagöz

AYDIN’IN AYDINLIK YÜZÜ : SAMİM KOCAGÖZ

Aydın dendi mi, Aydın’ın aydınlık yüzü Samim Kocagöz gelir usuma.

Yaşadığınız kentin neyi ile anılmasını istersiniz?  Yanıt çok! her biri de doğru olabilir. Doğası, denizi, dağı, güneşi, efesi ya da fabrikası, meyvesi, sebzesi, pamuğu, ürünüyle mi?

Ya sanatı, sanatçısı! Yazarı, çizeri, ressamı, şairi!

Bence en önemlisi bu! Kimileri bilmese, anlamasa da asıl bu yanıyla anılmalı bir yerleşim yeri. O kişi yalnızca kendi bölgesinde kalmıyor; Ulusal ya da uluslar arası ölçekte de adından söz ettirebiliyorsa bulunmaz bir şey, tadından yenmez…

İşte Samim Kocagöz bunlardan biri. Kalpaklılar, Doludizgin romanlarıyla Kurtuluş Savaşı’nı; o günlerde çekilen işkenceleri, yokluğu, kahramanlığı, bu toprakları vatan yapan şanlı direnişin destansı kahramanlarını anımsatır yeniden.

13 Şubat 1916’da Aydın’ın Söke ilçesinde doğan Samim Kocagöz’ü yakından tanıyanlar şöyle anlatır.

“O hep çocuktu; içinden şarıl şarıl ırmaklar akan bir çocuk. O hep dosttu, dostları için elinden geleni paylaşmasını bilen. Tarlada ürün iyi olunca kendine ve Fakir Baykurt’a birer daktilo almış, sevincinden çocuklar gibi uçmuştu.

Samim Kocagöz, aşkla, hüzünle, içtenlikle doğayla bütünleşmiş adam gibi adamdı. Babası toprak ağası olmasına karşın O; yoksulun, işçinin sorunlarını dert edinmiş güler yüzlü inatçı bir yazardır. Genç yazarların sevgi ve şevkat dolu ağabeyi, yol gösteren sıcak elidir. O; hep yoksulun, işçinin sorunlarını dillendiren öyküler, romanlar yazmıştır. Bir gün babasının arkadaşları babasına:

“Oğluna söyle de bizi bu denli yerden yere vurmasın,” derler.

O, da: “Acı ama gerçek, hep olanları yazıyor oğlum,” der.

Yazmayı, sevgiliyle sevişmek gibi seven; yazmayı direnmenin ve yaşama katılmanın bir parçası sayan yazınımız, kültürümüzün alçakgönüllü ustasıdır. Söke’den, İzmir’den Anadolu’nun her yerine uzanan bir kültür elçisi, yaşam ve insan sarrafıdır O.

İnce hüzünlerin yazarı, Anadolu halkıyla yatıp kalkmıştır hep. İşçi arı, karınca gibi nakış nakış işlemiştir yazılarını. Çıkar çevrelerinin engellemelerine direnen; dilinden, edebiyatından, sevdalarından hiç ödün vermeyen bir yazar. Ege’nin haksızlığa baş eğmeyen, direngen efe yüreğini dillendiren bir yazar.

Onun yaşantısında yazdıklarıyla yaşadıkları hep örtüşmüştür. Ama O’nu yakından tanımayanlar, babasının mal varlığıyla onu gölgelemeye çalışmışlardır. O, toplumcu bir yazar olarak İşçi partisine üye olup düşüncelerini yaşama geçirmeye çalışmıştır.

Çakıcı’nın ölümünden beş yıl sonra doğan, Demirci Mehmet Efe ve Yörük Ali Efe’yi yakından tanıyan çatal yürekli bir yazar. Yüreğinin biri sevdaya, biri de mertliğe, yiğitliğe bakar. Kızdı mı, yeter gayri dedi mi, dağları delip tozu dumana katan soylu halktan biridir O.

Samim Kocagöz, 1942’de İstanbul Üniversitesi Edebiyet fakültesi, Türk Dili bölümünü bitirdi. 1942- 1945 yılları arası Lozan Üniversitesinde sanat tarihi eğitimini aldı. İzmir’deki okullarda Edebiyat ve sanat tarihi derslerine girerek öğretmenlik yaptı. Söke’de çiftçilik yaptı. 1950’den sonra İzmir’e yerleşti. Güçlü gözlemlerine dayanarak köy ve kasaba insanlarının sorunlarını yalın bir dille gerçekçi bir şekilde yazdı.

Romanları: İkinci Dünya, Bir Şehrin İki Kapısı, Yılan Hikayasi, Onbinlerin Dönüşü, Kalpaklılar, Doludizgin, Bir Karış Toprak, Bir Çift Öküz, İzmir’in İçinde, Tartışma, Eski Toprak’tır.

Öyküleri: Telli Kavak, Sığınak, Cihan Şöförü, Ahmet’in Kuzuları, Yolun Üstündeki Kaya, Yağmurdaki Kız, Alandaki Delikanlı ve birçok sanat dergisindeki yazıları… Son olarak yazmak istediği soyu “Kocagözler” romanını yazamadan 5 Eylül 1993’te İzmir’de yaşamını yitirdi. Şimdi Söke’nin on, on iki kilometre kadar dışındaki aile mezarlığında yatmaktadır.

Adı Aydın olan kentimizde, Aydınlara ne denli sahip çıkmaktayız? Bu az yetişen seçkin yazarımızın adını bir kütüphaneye, okula, parka, bulvara verdik mi? Büstünü Aydın’daki ya da Söke’deki bir parka diktik, kitaplarının yeni basımlarını yeni yetişen kuşaklara okutubiliyor muyuz? Yoksa kitaplarını kütüphanelerde bile bulamıyor muyuz?

Söke’deki Beşparmak Dergisi uzun bir süre Samim Kocagöz öykü yarışması düzenlemişti. Ben de bu yarışmalarda “Meyhaneci Şahap” öyküsüyle ödül almıştım. Bu tür yarışmalar yazma yeteneği olan gençlere yazma çalışmasının sürmesine bir teşvik oluyordu. Acaba neden bırakıldı? Söke belediyesi mi destek olmuyor? Ya da bu tür işlere omuz veren yazın emekçileri mi azaldı?

Belediye başkanlarının görevi sadece yol, su, kanalızasyon yapmak değildir. İçi kültürle doldurulmayan bir kent, bir ulus çökmeye mahkumdur. Onun kitapları bu ülkenin tapusudur. Tapular yok edilip, kültürümüzden koparsak böylesi kimliksiz ulusların coğrafi sınırlarını düşmanları çizer.

5 Eylül, Kuyucak’ın, Nazilli’nin kurtuluş günü, 6 Eylül, Köşk, Umurlu, Söke’nin kurtuluş günü. 7 Eylül, Aydın’ın, Kuşadası’nın kurtuluş günü. Bu kurtuluş günlerimizi görkemli olarak kutlarken bu topraklar için genç yaşta canını vermiş şehitlerimizi, gazilerimizi, kahramanlarımızı, yazarlarımızı unutmayalım.

Geçmişini tez unutan uluslar o günleri tekrar yaşarlar. “Su uyur, düşman uyumaz” diyor atalarımız. O günleri unutmamak için o günleri anımsatan anıtlar, yapıtlar koymalıyız ortaya. Aydın’ın, Söke’nin, Ege’nin Belediye Başkanlarının ve kültür müdürlerinin kurtuluş günlerini kutlarken değindiğim konularda duyarlı olacaklarını düşünüyorum.

Kurtuluşumuzun üstünden 89 yıl gibi, bir insan ömrü kadar, kısa bir süre geçmişken yine kara bulutlar dolaşmaya başladı ufkumuzda. Karanlıklarda boğulmak istemiyorsak; dilimize, kültürümüze, geçmişimize sahip çıkalım. Bu duygularla Ege’nin kurtuluş günlerini yürekten kutluyorum.

Etem ORUÇ