• Kılıçdaroğlu İlk Ziyareti Atay Döneminde Yaptı
  • Son Anket! AKP Artık Birinci Parti Değil!
  • Karamollaoğlu: Ülkemiz Aile Şirketi Oldu!
  • Vatandaş Ölüm Kalım Savaşı Veriyor!
  • Borçlu Sayısında Korkutan Artış! 31,3 Milyon!
  • Utanç! 21 Kız Çocuğu Hamile!
  • Başkan Atay, Volkswagen’i Efeler’e Çağırdı!
  • Satmaktan Bıkmadılar! Yine Satıyorlar!
  • İYİ Parti’li Sezgin: Katliamların Sorumlusu…
  • Efeler Resim Atölyesi Çalışmalara Başladı
  • Çerçioğlu’ndan AKP’li Vekillere Çağrı!
  • Batı Gazi Bulvarı Yenileniyor!
  • Efeler Belediyesi Logosunu Yenileniyor!
  • Başkan Talimat Verdi, Denetimler Sıklaştı!
  • Başkan Atay, Esnafla Kahvaltıda Buluştu
  • Üye Ol
  • Üye Girişi
      • Sitene Ekle
      • Reklam Verin
      • Künye
      • İletişim
AYDIN YEREL
  • Türkiye
  • Ekonomi
  • Siyaset
  • Eğitim
  • Sağlık
  • Spor
    • Canlı Sonuçlar
    • İstatistikler & Puan Durumu & Fikstür
  • Yaşam
  • Dünya
  • Magazin
  • Yazarlarımız
  • WebTV
  • Diğer ->
    • Foto Galeri
    • Kültür Sanat
    • Bilim-Teknoloji
    • Gazeteler
    • Firma Rehberi
      • Firma Ekle
    • Seri İlanlar
      • İlan Ekle
Flash Haber Çiftçi Borcunu Ödeyemez Durumda! Tarım Bitti!
AydınYerel Bizi Facebook'dan takip edin
AydınYerel Bizi Twitter'dan takip edin
Anasayfa » Yazarlar » İsmail Türkbay
İsmail Türkbay

Bildiğimiz Ya da Bilmediğimiz Büyük Menderes!

Eklenme Tarihi: 18 Mayıs 2017 Perşembe
Eklenme Saati: 10:25
Okunma Sayısı:
Tweetle
İsmail Türkbay ismail@aydinyerel.com
Yazdır
Yazıyı Büyüt Yazıyı Küçült
Bildiğimiz Ya da Bilmediğimiz Büyük Menderes!

BİLDİĞİMİZ YA DA BİLMEDİĞİMİZ BÜYÜK MENDERES! (1)

İlimizin can damarı, hayat kaynağı Büyük Menderes Nehrini ne kadar tanıyoruz? Kimimiz üzerinden geçtiğimizde gördüğümüzden, kimimiz sularında bi tek canlı yaşamayacak kadar kirletildiğini basından, öğrendiğimizden, kimimiz eskiden içilecek kadar temiz olan sularıyla tarlamızı suladığımızdan, kimimiz de eskiden içinde barındırdığı devasa yayınlarından ve çok lezzetli balıklarından tanırız.  Ama pek azımız merak ederek;  geçmişini, mitolojisini, kaç yıldır akmakta olduğunu araştırırız.

Yunan Mitolojisine göre (Maiandros) Büyük Menderes Nehri, “Tanrı Nehirdir. Okeanos’la Tethys’in oğludur. ” (1) Her mitolojik öyküde olduğu gibi, kendisini besleyen diğer nehirler de onun çocukları kabul edilmiştir. Çocuklarından birisi de Marsyas (Çine Çayı) Nehridir. Büyük Menderes, jeolojik olarak oluşup, akmaya başladığı andan itibaren sürüklediği topraklarla “Ege Denizini” doldurmaya başlamıştır… Taşıdığı millerle birçok antik liman kentinin denizle olan bağlantısını kesmiş limanlarını ve ovalarını bataklık haline getirmiştir… “Miletos Kenti halkı, limanlarını ve tarlalarını bataklık haline getiren Tanrı Maiandros’a karşı ayaklanmış ve kendisinden davacı olmuştur. Olaya bakan yargıç, Miletos halkını haklı bulmuş, Tanrı Nehri tazminat ödemeye mahkûm etmiştir. Belirlenen tazminatı Maiandros ’un rahipleri ödemiştir.” (2) Tanrı Maiandros sadece, Miletos ve Priene Limanlarını doldurmakla kalmamış, bölgenin en güzel körfezlerinden “Latmos” körfezinin denizle bağlantısını keserek göl haline getirmiştir. Bu gün Bafa Gölü olarak bildiğimiz göl, O’nun eseridir.

Jeolojik oluşumundan günümüze kadar, Anadolu halklarınca hangi isimlerle anılmıştır? Maiandros ismi nereden gelmektedir? Yaptığım araştırmalarda, Büyük Menderes Nehrinin kayda geçen ilk ismi “Anabelen” dir. Bu isim M.Ö. 4000 lerde bölgede yaşayan “Etrüskler” tarafından verilmiştir. “Etrüsklerin kurduğu kanal sistemi, Büyük Menderes Nehri’nin taşkın yapmasının önüne geçmekteydi. Bölgenin Etrüsklerin M.Ö. 1845 yılında bölgeden göçmesinden sonra, Anabelen Vadisi (Büyük Menderes Havzası) ve Tralleis M.Ö. 1155 yılında Friglerin eline geçti. Frigler Anabelen isminin yerine önceleri “Anebonon” ismini sonrasında ‘Ma-an-dere’ ismini kullandılar.”(3)

Peki, bu “Me-an-dere” ismi nereden çıktı? İddia edildiği gibi “S” çizerek akmasından mı? Yoksa burada da bir mitolojik öykü mü var? Anabelen ’in Maiandros yani Büyük Menderes olarak isimlendirilmesinin iki öyküsü vardır. Kahraman aynıdır. Kumandan (Kral) Meandır. İşte bu komutan ilk anlatıma göre, “Girdiği bir savaşta yenilince, tapınakların kıymetli eşyasını askerlerine dağıttı. Tanrıça Kybele bunun aklını aldı (delirtti). Çıldıran Meandır; karısını, kızını ve oğlunu öldürdükten sonra kendisini Anabelen Nehrine atarak intihar etti. Bundan sonra ırmağın adı Meandır oldu…” (4) Derler. İkinci öykü ise biraz değişiktir. “Frigyalılar’ca Meandros isminin, Kelainai Kralı Serkofos’un oğlu Meandr’dan geldiği iddia edilir. Meandr girdiği savaşı kazanırsa kendisini ilk kutlayacak kişiyi Tanrıça Kybele’ye kurban edeceğine söz verir. Savaşta galip gelir, kendisini ilk kutlayanlar karısı, kızı ve oğlu Arhelos olur. Onları kurban etmeye kıyamayan Meandır kendisini Anabel (Anebonon Nehri) Nehrine atarak canına kıyar. O’nun ölümünden sonra da Nehrin ismi Meandros (Maiandros) olarak anılmaya başlar.” (5) Tanrı

Meandros’un mermer heykeli, İzmir Arkeoloji müzesindedir ve sergilenmektedir.(6)

Meandros Nehri, Yunanlıların kültür hegemonyasından kurtulamaz. Maiandros Nehri olarak anılır. Türklerin Anadolu’yu fethinden sonra Büyük Menderes Nehri olarak isimlendirilir. M.Ö. 4000 yıllarında Havzanın hâkimi olan Etrüsklerin kanal sistemlerinin büyük bir deprem sonucu yıkılması ve M.Ö. 1845 yılında bölgeden göç etmeleri nedeniyle, yeniden onarılmamış, taşkınlar bölgenin bataklık haline gelmesine neden olmuştur. Bölgenin tamamının tekrar verimli tarım alanı haline gelmesi Cumhuriyet döneminde yapılan barajlar, kurutma kanalları ve sulama kanallarının inşa edilmesiyle olmuş, halen de bu yatırımlar devam etmektedir.

Büyük Menderes Nehri üzerinde ve kendisini besleyen çaylar üzerinde onlarca baraj, gölet yapılmasına rağmen, denize döküldüğü Balat Deltasını, taşıdığı millerle yılda 6 metre doldurmaya devam etmektedir. Büyük Menderes Nehri’nin kaynağında nehirle, Maiandros ’un oğlu sayılan “Marsyas ’la”, “Frigya Kralı Midas” ile ilgili birçok efsane anlatıldığı gibi, denize döküldüğü yerde de “Psykhe” efsaneleri anlatılır. Efsaneleri Merak edenler, Marsyas’ın Dilinden Meandros ve Havzası isimli kitabımızda bulabilirler. Burada sadece Büyük menderes İsminin öyküsünü anlattım, gelecek yazımda tarihi süreçte havzada kurulan uygarlıklardan söz edeceğim.

İsmail Türkbay

KAYNAKÇA:

1-Orhan Hançerlioğlu, İnanç Sözlüğü. 368

2-Azra Erhat, Mitoloji Sözlüğü. S. 216

3-H.Hilmi Bayındır-H. Fehmi Poyrazoğlu, Aydın Kenti-Tarihi, Coğrafyası ve Bu günü. S.8-9

4-age. S.9

5-Mehmet Özalp, Marsyas’ın İlinden. S.10

6-age. S. 11

Etiketler:
Anabelen Anadolu Aydın Büyük Menderes Ege Denizi Etrüskler Frigler İsmail Türkbay Meandros Miletos mitoloji Tralleis Türkler Yunan
Paylaş Tweetle Paylaş Paylaş Paylaş

Yazarın Diğer Yazıları

CUMHURİYET!CUMHURİYET Cumhuriyet, bir ulusun egemenliğini kendi elinde tuttuğu ve egemenliğini bel...
CUMHURİYET!
Unuttunuz mu?Hafızası en zayıf canlının balık olduğu söylenir. Olanları çok çabuk unutanlar için “balık...
Unuttunuz mu?
Torunlarımıza Ne Diyeceğiz? İlkokul kitabında okuduğum bir okuma parçasında yakınından küçük bir dere akan, derenin s...
Torunlarımıza Ne Diyeceğiz?
MERCİMEK!    Adına türküler yakılmış, şiirler yazılmış,  maniler düzenlenmiş, atasözlerine girmiş; ...
MERCİMEK!
  • Sizde Yorum Yapın
  • Facebook Yorum

Bir Yorum

  1. Ebubekir Çoban   - Tarih: 25 Mayıs 2017 - Saat 17:12   - Cevap Yazın

    Teşekkür ederim. İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakultesi yayınları arasında Büyük Menderes havzası ile ilgili yaklaşık 600 sayfalık bir yayını üniversite kitaplığına 5 yada 10 kuruş ödeyerek satın almıştım. Basıldığı zamanki fiyatı üzerinden. Ağırlıklı olarak arkeoloji içerikli olsa da menderes hakkında da oldukça geniş bilgi içeren bu kitabı okuduğumda şimdiki gibi Büyük Menderes nasıl kurtulur’un üzerinde çalışılması gereken en önemli görev olarak gördüm. 60 yılların başında babamlar la yayın avına gittiğimizde her biri 40-50 kg.lık yayınlarla jeepi doldurduğumuzu hatırlarım. Okul kaçamağı yaptığımız zamanlarda mezbahadan edindiğimiz ödlerden yaptığımız haplarla sepet sepet çay balığı topladığımız günlerde pek uzak sayılmaz. Büyük Menderes nehrini doğduğu yerden döküldüğü yere kadar gezmiş biri olarak Bu nehir nasıl kurtuluru merak ediyorum. Saygılar.

Yorum Yazın

Cevabı iptal etmek için tıklayın.

Dikkat! Üye/Üyeler ve ziyaretçiler suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik, ahlaka aykırı, toplumca genel kabul görmüş kurallara aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde hiçbir İçeriği/yorumu Site’de paylaşmamalı. Bu tür içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk münhasıran, içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

En Son Haberler

CUMHURİYET!Cumhuriyet, bir ulusun egemenliğini kendi elinde tuttuğu ve egemenliğini belirli......
CUMHURİYET!
Karacasu – Karapınar Tarihi13. Yüzyılın son çeyreğinden ititbaren Oğuz boylarından, Avşar, Eymür, Kayı,......
Karacasu – Karapınar Tarihi
Unuttunuz mu?Hafızası en zayıf canlının balık olduğu söylenir. Olanları çok çabuk......
Unuttunuz mu?
Heval Hüso…Sevgili dostlar bu gün öyle bir duygusal anlar yaşadım, yaşadık......
Heval Hüso…
Torunlarımıza Ne Diyeceğiz? İlkokul kitabında okuduğum bir okuma parçasında yakınından küçük bir......
Torunlarımıza Ne Diyeceğiz?
Sitemizden son dakika haberlerini iletmek için izninizi istiyoruz. Önemli gelişmelerden ilk sizin haberiniz olsun!
  • Türkiye
  • Siyaset
  • Eğitim
  • Yaşam
  • Ekonomi
  • Spor
  • Kültür Sanat
  • Sağlık
  • Dünya

AYDIN YEREL
Sitemizde yayınlanan her türlü yazı ve haber kaynak belirtilmeden kullanılamaz.. Görüş ve önerileriniz için info@aydinyerel.com adresine e-posta gönderebilirsiniz.
Copyright © 2017 - Aydın Yerel Her Hakkı Saklıdır.

Tasarım ve Programlama: Ajans5.Net