İklim Değişikliği ve Aydın!

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE AYDIN!

Aydın, Anadolu’nun batıdan denize açılan kapısıdır. Coğrafi konum olarak dağları denize dik uzanır, nemli deniz havasının içerilere girmesine olanak sağlar. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer, kendine özgü bir iklim yapısına sahiptir. Sıcaklıklar, Haziran-Ağustos aylarında en yüksek düzeye çıkar. Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre ortalama yaz sıcaklıkları Temmuz ayında 28,4 Santigrat derece, Görülen en yüksek sıcaklık da 44,6 Santigrat derecedir. (1) Bu yıl ve geçtiğimiz yıl bu değerler aşılmış ve aşılmaya da devam edecektir. Aydın İklimi sayesinde, Dünya incir üretiminde ilk sırada yer alır. Topraklarını doğudan batıya kat eden, geçmiş antik halklarca tanrı kabul edilen Büyük Menderes Nehri sular, dağlarından doğan dereleri, ovalarının bereket kaynağıdır. Anadolu coğrafyasında yetişen her tür bitki yetişir. Yılda 2 ya da 3 kez ürün alınabilir. Dağları çam ormanları, ceviz ağaçları ve orta kesimde kestane ağaçları ile kaplıdır.

Tarihi süreçte Aydın toprakları, zenginliğin ve bereketin kaynağı olmuştur. Anadolu’ nun jeolojik olarak ortaya çıkmasından, Marshall yardımı adı altında emperyalizmin girdiği tarihe kadar geçen süreçte, insandan kaynaklanan herhangi bir çevre felaketi yaşanmamıştır. Aydın toprakları, Büyük Menderes Havzasının iklim koşulları, doğal seleksiyon yoluyla oluşan bitki örtüsü ile özeldir.

Ürettiği özel ürünleri, Efeler Ziraat Odası verilerine göre, incirde Dünya ve Türkiye birincisi, kestane üretiminde Türkiye birincisi, zeytin ve pamuk üretiminde Türkiye ikincisidir… (2) Tarım havzası olan ilimiz ne yazık ki yönünü tarım dışına çevirmiş, insanımız Dünya’da eşi benzeri olmayan tarım ürünlerinin yok olmasına ses çıkaramaz hale gelmiştir. Kentimiz yöneticileri, (Efeler Belediye Başkanlığı hariç) doğanın, kirletilmesine, talan edilmesine, tahrip edilmesine sessiz kalmışlar, kalmaya da devam etmektedirler.

Dünya ‘da hızlı bir iklim değişikliği yaşanmaktadır. İklim değişikliğinin sorumlusu insandır. Kentimizde yaşanan iklim değişikliğinin ilk sıradaki sorumlusu yaşanan hukuksuzluklara göz yuman, gerekli kontrolleri yapmayan idarecilerdir. Tarım havzası olan ilimizde yetiştirilmekte olan ürünler, doğanın bize sunduğu oturmuş iklimi sayesindedir. İncir Araştırıma Enstitüsü tarafından hazırlanan raporlar ve yayınlanan makalelerde Büyük Menderes Havzasının kendine özgü iklimine vurgu yapılarak, sağlıklı incir üretimi yapılabilmesi için iklimin yapısını değiştirecek dış etkilerden kaçınılması gerektiğini anlatmışlar ve idarecilere duyurmuşlardır…(3)

Doğanın binlerce yılda oluşturduğu iklim, nasıl oldu da değişmeye başladı? Havzanın iklimindeki değişimin kökeni birden çok sebebe bağlansa da başlıca nedenlerini, Jeotermal sondaj kuyularının açılması, çıkarılan akışkanın doğaya, buharının atmosfere salınması, düşünülmeden yapılan barajlar ve göletler. Büyük Menderes Nehrinin kentsel ve sanayi atıklarının, atık sularının arıtılmadan doğrudan deşarj edilmesi olarak sayabiliriz… Saydığımız etkenler, bölgenin nem dengesini bozmuş, daha nemli hale getirmiştir. “Ortalama sıcaklığın artması, biyolojik çeşitliliğin olumsuz etkilenmesine neden olmuştur. Bilim insanlarının yaptığı bitki örtüsü modellemelerine göre sıcaklıkların yükselmesi mevcut bitkilerin yerini, kuraklığı seven bitkilerin alacağını ve yaygınlaşacağı”(4)yönündedir.

Bölgemizin, kentimiz ve Ülkemizin başlıca ihraç ürünleri arasında yer alan incirin, sıcaklık artışından ve aşırı nemden etkileneceği kuşkusuzdur. Olumsuz etkileneceğini, bilim adamlarının araştırmalarının yanında halkımız da saptamıştır. “Poyraz yeli eserse incir ballanır, deniz yeli eserse ekşir, akar.” (5) Deniz yelinin getirdiği nemden bile etkilenebilen incirin baraj ve göletlerin suyunun buharlaşmasından ve jeotermal santrallerden Atmosfere salınan su buharından etkilememesi düşünülemez. Zeytincilik yasasının izin vermemesine rağmen, zeytin ağaçları köklenerek, zeytinlik alanlara kurulan jeotermal akışkandan elektrik üreten santrallar, maden çıkarmak için yok edilen ormanlar. Yenilenebilir enerji kaynaklarından olan, rüzgâr enerji santrallarının kurulumu için açılan yollarda katledilen ağaçlar, Büyük Menderes ve onu besleyen derelerin kirlenmesi iklimin dengesini bozmuştur.

Küresel ısınma ile birlikte artan sıcaklık değerlerine, yukarıda saydığımız olumsuzluklarla eklenen bağıl nem, hissedilen sıcaklığı, ortalama değerlerin oldukça üzerine çıkarmış, havzaya özgü bitkileri olumsuz etkilemiştir. Kentimiz, yetiştirdiği tarımsal ürünler ile Ülkemizde çok özel bir yere sahiptir. Bu özelliğinin korunması, Ülkemiz ve kentimizin geleceği açısından hayati önem taşımaktadır. Yukarıda saydığım olumsuzluklardan Jeotermal elektrik santrallarının, hem bağıl nemi arttırması, hem de doğaya saldığı ağır elementlerden Bor, Kadmiyum vb. ağır metallerin bitki yapraklarında birikerek meyvelerine geçmesi, besin zincirine dâhil olması, insan ve hayvan sağlığı açısından tehlike yaratmaktadır… En güzel çevrecilik doğayı kirletmemek, onunla dost olmaktır. Ülkemizi, insanımızı, doğayı, canlıları seviyorsak, kirletmeyeceğiz, kirletilmesine izin vermeyeceğiz, kirletilmiş olan doğayı hep birlikte temizleyeceğiz. Böyle yapmakla kendi soyumuzu yani insanı kurtaracağız.

İsmail Türkbay

KAYNAKÇA:

1-https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=AYDIN

2-Efeler Ziraat Odası verileri.

3-İncir Araştırma Dergisi, 2013 Aralık Sayısı. S.27-29 İlknur Köseoğlu- Cemhan Bucak Makale

4-Bilim Teknik Dergisi, 2009 Yılı 496 Sayı. S. 42-43 Cenk Durmuşkahya Makale.

5-İsmail Türkbay, Marsyas’ın Dilinden Meandros ve Havzası. S.115