Çevrenin Tahribatı ve Kapitalizm!

ÇEVRENİN TAHRİBATI VE KAPİTALİZM

          Gelip durduğumuz noktada çevrenin tahribatı herkesin malumu. Küresel ısınma ve iklim krizi ortada. Soluduğumuz hava, içtiğimiz su ve bastığımız toprak giderek ve hızla kirleniyor. Özetle, içinde yaşadığımız çevre, giderek gezegen ciddi bir tehdit altında. Peki, nereden kaynaklanıyor bu? Sorumlusu kimlerdir bunun? Daha can alıcısı : Durdurulamaz mı bu yıkıcı gidiş?

Bir sorunu, kaynağına inmeden çözmek mümkün değildir. Albert Einstein der ki : “Bir sorunu, onu yaratan düşünce tarzına dayanarak çözemezsiniz.” Öyleyse, çevre tahribatının temel nedenini veya kaynağını tespit etmeden ve onu hedef tahtasına yerleştirmeden çevreye dönük yıkıcılığı önlememiz olası değildir.

Şu gerçeği açık seçik hale getirmek zorundayız artık : İnsanlığın yaşadığı tüm temel sorunların doğrudan ya da dolaylı biçimde sorumlusu kapitalizm ve onun işleyiş tarzıdır. Özellikle de, onun bugünkü biçimi olan, ulusötesi dev şirketlerin hüküm sürdüğü tekelci kapitalizmdir; diğer deyişle emperyalizmdir. Kapitalizmin işleyiş tarzı, mantığı, kaçınılmaz olarak; işsizlik, yoksulluk, eşitsizlik ve mecburen çevre tahribatı yaratmaktadır.

Kapitalizm, karakteri gereği, azami kar güdüsüyle işleyen bir sistemdir. Başka deyişle, özel şirketlerin çıkış noktası daha fazla kazanç elde etmek ve sermaye büyütmektir. Sınırsız büyüme eğilimi, sermayenin devamlı genişleme özelliği kapitalizmin içkin yasalarıdır. Bu nedenle, kapitalizm yol alırken, şirketler büyürken, çevrenin tahribatı kaçınılmaz hale gelmektedir. Birilerinin servetinin artması, içinde yaşadığımız çevrenin zarar görmesi pahasına gerçekleşmektedir. Kapitalizmin olmazsa olmaz ve kepaze özelliğidir bu. Gerek dünyada gerekse ülkemizde çevreye zarar vermeden yol alamamaktadır sistem. Kapitalizm koşullarında, birbirleriyle kıyasıya rekabet içinde olan şirketler, yutulmamak ve büyümek için, kar oranlarının düşmemesi için çevreye zarar vermektedirler. Tabii bu noktada, özellikle büyük sermayenin ve tekellerin hizmetinde olan devlet bürokrasisi, söz konusu tahribatın önünü açan, en azından bu tahribatı gizleyen veya koruyan bir işlev üstlenmektedir.

Küresel ısınma sorununda, fosil enerji kaynaklarının (petrol, doğalgaz, kömür) başat rol oynadığı açıktır. Bu üç enerji kaynağı, dünya enerji tüketiminin % 80’ni oluşturmaktadır. Bunların kar amacıyla üretildiği açıktır. Dev enerji şirketlerinin ve onun uzantısı olan işbirlikçi şirketlerin kar hırsı uğruna tüm insanlık hatta canlılık korkunç bir yıkıma sürüklenmektedir.

Sözgelimi, yaşadığımız Aydın ilindeki jeotermal santrallerin bıraktığı akışkan sıvının hava kirliliği başta olmak üzere türlü sorunlara yol açtığı saptanmakta ve dile getirilmektedir. Peki ne uğruna? Bir avuç şirketin daha fazla kazanması ve sermayesini büyütmesi adına! Aydın’da hava kirleniyormuş, tarımsal ürünlerin kalitesi düşüyormuş, kanser vakıaları artış gösteriyormuş; önemli değil! Mühim olan, şirketlerin kazançları düşmesin! Başka türlüsü olamıyor kapitalizmde. Kapitalizmin ve özel şirketlerin özü olan azami kar hırsı insanlığa ve doğaya üstün geliyor maalesef. Devlet bürokrasisi de, bu üstünlüğe hizmet ediyor; ve de açıkça koruyor bu üstünlüğü.

Çevrenin tahribatının sorumlusu bizzat kapitalizm ve onun daha fazla kazanmaktan başka kaygısı olmayan dev şirketlerinin çıkarlarıdır.

Kapitalizm ve onun mantığının ipliği pazara çıkarılmadan, giderek kapitalizm aşılmadan çevrenin yıkımını durdurmak mümkün değildir.

Kapitalizmi ve onun dev şirketlerini sorun etmeden veya görmezlikten gelerek çevre sorunları çözülemez.

Dahası, kapitalizmi aşma perspektifi taşımadan yürütülen çevre mücadelesinin pek de kıymeti harbiyesi yoktur.

Kapitalizmin alternatifi mi?

Üretim araçlarının özel şirketlere değil topluma ait olduğu, rekabete değil merkezi planlamaya dayanan, dev şirketlerin değil kamunun yararını gözeten, enerjinin kar elde etmek için değil doğrudan insanların ihtiyaçlarını karşılamak için üretildiği sosyalizmdir kuşkusuz.