Yaşamın Dört Elementi! (1)

YAŞAMIN DÖRT ELEMENTİ! (1)

Anadolu’da uygarlığın yeşermesini sağlayan, katkı sunan temel taşlardan bir tanesi de Miletos kenti ve yetiştirdiği filozoflardır. Felsefenin babası sayılan üç filozof Anaksimenes, Anaksimandros ve Thales bu kentte yaşamış, öğretilerini yaymak için kentlerinin adını taşıyan Miletos okulunu kurmuşlardır…

Miletos’lu filozoflar, evrenin temel taşlarını hava, su, toprak ve ısı olarak kabul ederler. Antik dönemin yedi bilgesinden biri kabul edilen Miletos’lu “Thales yaratılışta en önemli ögenin su olduğu söylemiştir… “(1)

Su, Dünya’daki canlı yaşamın kaynağıdır. Bütün inançlar tarafından kutsal sayılır ve sonsuz çeşitliliğin temeli kabul edilen mucize sıvıdır. “Sümer’lerden Amerikan yerlilerine, Antikçağ Yunan felsefesinden İslam dinine kadar bütün inançlarca kutsal kabul edilmiş”(2) ve saygı gösterilmiş kirletilmemiştir…

Antik felsefecilerin, suyla ilgili görüşleri Anadolu ve Dünya’nın diğer köşelerinde oluşan kültürleri etkilemiştir. Örneğin, Oğuz Türkleri ve Persler suyu kutsal sayarlar. Suyu kirletmemeye dikkat ederlerdi. Hatta bu yüzden yıkanmaktan bile çekinirler. Suya tükürenleri cezalandırırlardı.

Ama Pers kralı Kserkses bu kuralı bozmuş, Yunanistan’ı işgal etmek üzere kendisine engel olan Hellespontos’u (Çanakkale Boğazı) kızgın demirle dağlatarak cezalandırmış, (3)  denizi ilk kirleten insan olarak tarihe geçmiştir…

Dünya su gezegenidir. “Bilinen dünyalar arasında suyun üç halde bulunmasını sağlayan sıvı okyanuslara sahip, yaşam özellikleri taşıyan karmaşık moleküller geliştirmiş bu güne kadar bilinen tek gezegendir.”(4)

Peki, Dünyada ne kadar su vardır, bunun ne kadarı canlı yaşamın devamı için sağlıklıdır? Sorusuna vereceğimiz yanıt,  “Dünyada 1,4 milyar kilometreküp su olduğudur. Bu suyun ancak 36 milyon kilometre küp kadarı tatlı sudur.” (5) Bu rakam canlıların kullanabileceği tatlı su miktarının ne kadar az olduğunu gösterir…

Kara canlıları tarafından kullanılamayan tuzlu su deniz canlıları için yaşam kaynağıdır. Deniz canlıları başta insan olmak üzere canlıların temel besin kaynağıdır. Deniz suyunun kirletilmemesi canlı yaşamının devamı için önemlidir…

Denizlerdeki suyun Güneşin ısısıyla buharlaşması, karalarda yağmur, kar ve dolu şeklinde tekrar yoğunlaşıp yağması, yağmur suyunun bir kısmının yeraltında depolanması, bir kısmının nehirleri oluşturup tekrar denize dökülmesi su döngüsünü oluşturur…

Su döngüsü, canlıların yararlanabileceği sağlıklı temiz ve tatlı suyun oluşumunu sağlar.  Döngü sonucu yeraltında depolanan tatlı su, bilinçsiz kullanım, arıtım yetersizliği ve aşırı kimyasal kullanımı nedeniyle kirlenmekte, kullanılmaz hale gelmektedir…

“Yaşam şartlarında radikal bir değişim olmazsa, 2025 yılında dünyanın nüfusunun 8,5 miyara ulaşacağı hatta üstüne çıkacağı tahmin edilmektedir. Dünyada şu an için sabit olan tatlı suyun kişi başına düşecek oranında azalma olacak, daha çok insan susuzluk çekecektir…” (6) Bu yüzden su savaşlarının çıkabileceği dillendirilmektedir…

İnsan, uygarlaştığı ilk günden beri denizleri, gölleri ve nehirleri kamunun ortak malı kabul etmiş yasa ile korumuştur. Bu kural İslam Hukukunda da yer almıştır. “Büyük nehirler ve vadilerdeki su üzerinde hiç kimsenin mülkiyet hakkı yoktur. Topluma zarar vermedikçe her kişi onlardan faydalanma hakkına sahiptir.” (7)

“Kamunun sahip olduğu büyük nehirlerin bakımı ve korunması o dönemde devlet hazinesinden karşılanırdı. Devlet hazinesinde yeterli para bulunmadığı hallerde ise nehirlerin bakımı bölge halkına zorla yaptırılır.” (8) temiz ve kamunun kullanımına hazır halde bulunması sağlanırdı…

4721 sayılı Türk Medeni Yasasının 715. maddesinde “Sahipsiz yerler ile yararı kamuya ait mallar, devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.” ikinci fıkrada  “…kamuya ait sular, buzullar gibi tarıma elverişli olmayan yerler ile bunlardan çıkan kaynaklar, özel mülkiyete konu olamaz…”  Denilerek deniz, göl ve akarsuların devletin malı olduğu, kamunun kullanımına ayrıldığı belirtilmiştir…

Türk Medeni Kanununun 715. maddesi yetkisini anayasadan almaktadır. Anayasanın 43. maddesi; “Kıyılar, Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.“ Hükmüyle denizlerin, göllerin ve nehirlerin devletin malı olduğunu vurgulamaktadır.

Deniz, göl ve akarsu kıyılarıyla, deniz ve göllerin kıyılarını çevreleyen sahil şeritlerinden yararlanma hakkı öncelikle kamuya aittir. Burada devletin izni olmadan hiçbir tesis yapılamaz. Yapılaşma olacaksa ya da zorunlu bir tesis kurulacaksa kamu yararı gözetilir. Ekosistemin zarar görmemesine dikkat edilir. Özelleştirme adı altında özel mülkiyete konu edilemez!

(Devamı haftaya)…

KAYNAK  :

1-Orhan Hançerlioğlu, Düşünce Tarihi. S. 48

2-Orhan Hançerlioğlu, İnanç Sözlüğü. S. 584

3- Herodotos Tarihi, Müntekim Ökten çevirisi. S. 528

4-İsaac Asimov, Ateş ve Buz. Makale. Bilim Teknik Dergisi 171. Sayı.S.2

5-Erhan Ünal, Toprak Biterken. S.283

6-age. S. 299

7- Şeyh Bedreddin, Et-Teshil Şerhu Letaifil-İşarat.  2. Cilt S. 1086

8-age S. 1087