MERCİMEK!

    Adına türküler yakılmış, şiirler yazılmış,  maniler düzenlenmiş, atasözlerine girmiş; yeşili ayrı, kırmızısı ayrı, sarısı ayrı lezzette Anadolu halkının has yiyeceği, son yılların ithalat şampiyonu Mercimek! Neden gündemden düşmüyor? Neden basında ısrarla dile getiriliyor?

Bunun başlıca nedeni, sağlıklı beslenmede vazgeçilmez olmasındandır. “100 gram Mercimekte 25 gram protein, 320 kalori ve 40 gram karbonhidrat bulunur. Yağ oranı 1-1,5 oranındadır, Vitamin ve mineral açısından zengindir ve kansızlığa iyi gelir. Bağırsakların çalışmasında etkendir. Bu özelliklerinin yanında hazmı zordur, tok tutar.” (1)

Ülkemiz tarımında büyük bir öneme sahip,  Mercimek tarımı, yeşil ve kırmızısı olmak üzere 2925 bin hektar alanda yapılmakta binlerce çiftçi ailesinin geçim kaynağını louşturmaktadır. (2)

Ana vatanı Orta Asya olan Mercimek kurak bölge bitkisidir. Yetişeceği toprak sıcak, havalanabilir ve alkali olmalıdır. Gıda maddelerince zengin, ağır topraklarda fazlaca yeşil kısım meydana geleceğinden tane verimi azalır. (3) Türkçesi kurak alanlarda daha çok verim elde edilen bir bitkidir.

Türkiye’de genellikle Doğu ve Güneydoğu bölgelerinin kıraç alanlarında tarımı yapılan bu bitki yörenin kıraç topraklarının değerlendirilmesine yardım eder…

Üretimi bu kadar fazla olan mercimek nasıl olmuş ta ithal edilmeye, üretim tüketime yetmemeye başlamıştır? FAO kaynaklarına göre Dünya’da 2018 yılında 5.541 bin ton mercimek üretilmiştir. Bunun içinde Türkiye’nin payı 365 bin tondur. Buna karşın İthalatımız, 2016 yılı itibarıyla 338 bin ton, aynı yıl ihracat da 244 bin tondur. Üretim, tüketimi karşılamaz hale gelmiştir.

1980 li yıllarda mercimek üretiminde patlama yaşanmış, Tüketimin artması için siyah-beyaz televizyon ekranlarında aylarca süren programla mercimeğin faydalarını anlatan ve adı Mercimek Ayşe’ye çıkan Prof. Dr. Ayşe Baysal tarafından yapılmıştır.

Bu reklamlar, Zeki Alasya-Metin Akpınar’ın rol aldığı Devekuşu Kabare Tiyatrosunun sergilediği yasaklar isimli oyunda “Mercimeğin bir dolmasını yapamıyorum, çünkü içi oyulmuyor?” Diye hicvedilmişti.

O günlerde yazılan bir şiirin ilk dörtlüğü; Liste başı koşuyorsun/ sen neymişsin be mercimek/parlak günler yaşıyorsun sen neymişsin be mercimek. Şeklinde yazılarak mercimeğe gösterilen alakayı anlatıyordu. ( 4)

2002 yılına kadar mercimek ihracatçısı olan Türkiye nasıl oldu da mercimek ithalatçısı oldu? Her şey tarımı bitirmek için uluslarası kapitalizm tarafından Türkiye tarımını bitirmek üzerine kurulan tezgâhın uygulamaya koyulmasıyla başladı…

Özellikle 1980 sonrası kurulan Hükümetleri yöneten öngörüsüz siyasi iktidar mensupları tarımın stratejik olduğunu görmezden gelerek, üretimin pahalıya mal olduğunu ve enflasyonu arttırdığını ileri sürerek tarım ürünleri ithalatına başladı…

Konumuz mercimek olduğu için diğer ürünler ve hayvancılıkta düştüğümüz durumu o ürünlerin anlatıldığı başka yazıya bırakarak, mercimek üzerinde oynanan oyunları şöyle değerlendirebiliriz.

Başta siyasi öngörüsüzlük olmak üzere, Mustafa Kemal Atatürk’ün “Milletin Efendisi” olarak kabul ettiği çiftçiyi bitirmek amacında olan kapitalizmin oyununa gelmek, onlarla işbirliği yapmak…

Hatırlayan mutlaka vardır, “eski solcu, yeni liberal ekonomistlere gazetelerde yazılar yazdırılarak, ‘ Köylü milletin efendisi değil, yüküdür. Köylülüğü ortadan kaldırmak ilericiliktir, uygarlıktır.’ diyerek tarım üreticilerini haki görüyorlardı.” (5)

Aslında onlar, 1980 li yıllarda Türkiye’de esmeye başlayan neoliberal rüzgârın devamı ve Türk tarımını bitirmek üzere kurulan tezgâhın oyuncularıydılar. Onların rolleri bitti sahneden çekildiler.

Halkımız artık şunu görmeli ve bilmelidir ki, Türkiye tarımı üzerinde oynanan oyunların kökünde, kapitalizmin Anadolu köylüsüne olan kini yatar…

Kapitalizmim amacı, “ Yakın çevresini, kent insanlarını ve kendisini yüzyıllardır besleyen Anadolu köylüsü ve küçük çiftçileri yok etmek, yerine getireceği yeni sistemde büyük tarım şirketleri kurmaktır.”(6)

Amacını gerçekleştirmek için önce Anadolu tarımını ve köyünü bitirmek zorundadır, halk olarak bu oyunu görelim artık…

KAYNAK:

1-http://www.uzmantv.com/mercimegin-besin-degeri-nedir

2-Tarım ve Orman Bakanlığı Ürün raporu 2017 Mercimek

https://arastirma.tarimorman.gov.tr/

3-https://www.turkcebilgi.com/mercimek

4-Ahmet Sivri. https://www.antoloji.com/mercimek-4-siiri/

5-Soner Yalçın, Saklı Seçilmişler. S. 209

6-Erhan Ünal, Toprak Biterken. S.53